ضمانت‌نامه بانکی یکی از مهم‌ترین اسناد مالی در معاملات تجاری، پیمانکاری و قراردادهای بزرگ است. این سند نشان‌دهنده تعهد بانک در قبال ذی‌نفع است و نقش کلیدی در اطمینان‌بخشی به اجرای تعهدات دارد. با این حال، اختلافات متعددی در خصوص ابطال ضمانت‌نامه بانکی یا اجرای آن میان بانک، مشتری و ذی‌نفع به وجود می‌آید. در چنین شرایطی، حضور یک وکیل ضمانت‌نامه بانکی که بر قوانین بانکی، قراردادها و بخشنامه‌های بانک مرکزی تسلط داشته باشد، می‌تواند از بروز خسارت‌های سنگین جلوگیری کند.
ضمانت‌نامه بانکی چیست؟
بر اساس ماده ۶۸۴ قانون مدنی، «عقد ضمان» به معنای تعهد شخصی (ضامن) به پرداخت دینی است که بر ذمه دیگری (مضمون‌عنه) قرار دارد. ضمانت‌نامه بانکی نیز مصداقی از همین عقد است که در آن بانک به عنوان ضامن، تعهد می‌کند در صورت عدم ایفای تعهدات مشتری، وجه ضمانت‌نامه را به ذی‌نفع پرداخت کند.
انواع ضمانت‌نامه بانکی
ضمانت‌نامه‌ها به دو دسته اصلی ریالی و ارزی تقسیم می‌شوند و بر اساس کاربرد، به انواع مختلفی از جمله موارد زیر تقسیم می‌گردند:
- ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه و مزایده
- ضمانت‌نامه حسن انجام تعهد یا حسن انجام کار
- ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت
- ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان
- ضمانت‌نامه گمرکی
- ضمانت‌نامه تعهد پرداخت
- ضمانت‌نامه شخص ثالث
- ضمانت‌نامه‌های متفرقه (مانند ضمانت‌نامه در برابر سازمان‌های دولتی یا شهرداری‌ها)
مراحل ابطال ضمانت‌نامه بانکی
ابطال ضمانت‌نامه بانکی فرآیندی دقیق و دارای مراحل قانونی مشخص است. چه خودتان این مسیر را طی کنید و چه از یک وکیل ابطال ضمانت‌نامه بانکی کمک بگیرید، آگاهی از مراحل آن ضروری است:
- درخواست کتبی ابطال ضمانت‌نامه از سوی ذی‌نفع به همراه اصل ضمانت‌نامه به بانک صادرکننده ارائه می‌شود.
- ثبت رسمی درخواست در دفترنامه‌های وارده بانک.
- بررسی و صدور دستور ابطال توسط بانک.
- ثبت دستور ابطال در سیستم نوین بانکی و ارسال اطلاعات به بانک مرکزی.
- بررسی و تأیید در بانک مرکزی.
- انجام عملیات حسابداری و بازگشت کارمزدها.
- صدور اسناد حسابداری و ارجاع آن به دایره خدمات بانکی.
- تنظیم نامه فک سند رهنی و ارسال به دفترخانه تنظیم‌کننده سند.
- رفع انسداد حساب‌ها و وثایق مربوطه.
- در نهایت، آزادسازی ضمانت‌نامه بانکی.
شرایط ابطال ضمانت‌نامه بانکی
طبق بخشنامه شماره ۲۵۸۸ مورخ ۱۳۸۶/۰۶/۲۵ بانک مرکزی و سایر مقررات مرتبط، ابطال ضمانت‌نامه در شرایط زیر امکان‌پذیر است:
- درخواست کتبی ذی‌نفع به همراه اصل ضمانت‌نامه.
- انقضای سررسید ضمانت‌نامه در صورت عدم مطالبه وجه یا عدم تمدید.
- تحقق شرایط خاص درج‌شده در ضمانت‌نامه.
- تقلب یا جعل در صدور ضمانت‌نامه بانکی.
- عدم رعایت شرایط عمومی صحت قراردادها و مقررات آمره بانکی در فرآیند صدور ضمانت‌نامه.
وکیل ضمانت‌نامه بانکی کیست؟
وکیل ضمانت‌نامه بانکی فردی است که:
- به قوانین بانکی، تجارت و آیین‌نامه‌های مربوط به ضمانت‌نامه آشنایی کامل دارد.
- می‌تواند در دعاوی مرتبط با صدور، مطالبه، تمدید، ابطال یا اجرای ضمانت‌نامه اقدام کند.
- نقش مهمی در دفاع از منافع مشتریان بانک، شرکت‌ها و ذی‌نفعان قراردادها ایفا می‌کند.
نقش وکیل در ابطال ضمانت‌نامه بانکی
وکیل متخصص ضمانت‌نامه بانکی می‌تواند:
- در تنظیم و ثبت درخواست ابطال به موکل کمک کند.
- در دعاوی مربوط به ابطال یا مطالبه وجه ضمانت‌نامه از موکل دفاع کند.
- با استناد به قوانین و بخشنامه‌های بانکی، مانع از اجرای غیرقانونی ضمانت‌نامه شود.
- اختلافات میان بانک و مشتری یا ذی‌نفع را از طریق مذاکره یا دادگاه پیگیری کند.
وظایف وکیل ضمانت‌نامه بانکی
- ارائه مشاوره حقوقی در قراردادهای مرتبط با ضمانت‌نامه
- پیگیری دعاوی حقوقی و تجاری مرتبط با ضمانت‌نامه
- تنظیم دادخواست یا لوایح اعتراضی علیه بانک یا ذی‌نفع
- مذاکره و حل اختلاف خارج از دادگاه برای جلوگیری از خسارت بیشتر
- دفاع در محاکم حقوقی و تجاری برای صیانت از حقوق موکل
